Mastalgia to inaczej ból piersi. Jest to częsty objaw, który wywołuje niepokój u kobiety, że może on być powiązany z nowotworem piersi. Bardzo silny ból piersi powoduje obniżenie samopoczucia i wpływa negatywnie na jakość życia. Zwykle odczuwany jest on u 60-70% kobiet jako objaw o średnim nasileniu, zaś u 10-20% jako silny objaw [1].

Mastodynia to również ból piersi połączony z ich obrzmieniem i powiększeniem, uczuciem tkliwości i wrażliwości gruczołów piersiowych.

Rodzaje mastalgii

Wyróżnia się następujące rodzaje mastalgii:

• mastalgię cykliczną
• mastalgię niecykliczną
• bóle w klatce piersiowej nie związane z cyklem menstruacyjnym.

Mastalgia cykliczna pojawia się na tydzień lub 2 przed miesiączką. Ból odczuwany jest jako obustronny, promieniujący do ramienia i pachy, rozlany. Może być zlokalizowany i odczuwany bardziej w jednej piersi niż w drugiej. Powinien ustępować wraz z nadejściem krwawienia miesiączkowego. Dotyczy kobiet w wieku 30 - 40 lat. Może ustąpić samoistnie, choć w większości jednak niezbędne jest leczenie [2].

Mastalgia niecykliczna to objaw bólowy zlokalizowany w określonym miejscu (kwadrancie) piersi, zwykle jednostronny. Dotyczy kobiet w wieku 40–50 lat, pojawia się często w wieku okołomenopauzalnym. Powstawaniu mastalgii niecyklicznej sprzyjają: torbiele, stany zapalne, mastopatie (zmiany w piersiach) cukrzycowe i inne schorzenia. Jest trudniejsza w leczeniu niż mastopatia cykliczna[3].

Jakie mogą być przyczyny mastalgii?

Do czynników, które wpływają na pojawienie się dolegliwości bólowych można zaliczyć:

• Wzrost wydzielania estrogenów
• Niedostateczną produkcję progesteronu
• Hiperprolaktynemię.

Istotną rolę może odgrywać czynniki stresowy, palenia papierosów, nieprawidłowo dobrany biustonosz, czasem wskazuje się również na kofeinę – jako czynniki sprzyjający.

Jak rozpoznaje się mastalgię i mastodynię?

Na ogół przeprowadzany jest wywiad z pacjentką, wskazanie przez nią dolegliwości, następnie badanie USG, u starszych kobiet i w szczególnych przypadkach przeprowadzana jest mammografia.
Zmiany podejrzane wymagają biopsji i diagnostyki histopatologicznej. Należy pamiętać, że mastalgia nie stanowi czynnika ryzyka raka piersi.

Jak można leczyć mastalgię i mastodynię?

W leczeniu bólu piersi wykorzystuje się różne grupy leków:

• leki przeciwzapalne i przeciwbólowe działające ogólnie i miejscowo,
• leczenie hormonalne,
• leki obniżające poziom prolaktyny,
• selektywne modulatory receptora estrogenowego,
• fitoterapię,
• niekiedy laseroterapię i leczenie chirurgiczne [4].

Fitoterapia w mastalgii i mastodynii

Niepokalanek mnisi wykorzystuje się w leczeniu mastalgii, w tym przebiegającej z uczuciem obrzęku i występującej w PMS. Przedmiesiączkowa mastalgia jest spowodowana hiperprolaktynemią, która pojawia się w odpowiedzi na stres i podczas fazy głębokiego snu. Ekstrakt z niepokalanka mnisiego łagodzi dolegliwości bólowe, zaleca się go przyjmować przez co najmniej 2-3 miesiące - także w trakcie menstruacji.

Piśmiennictwo:

1. Ader DN, South-Paul J, Adera T, Deuster PA. Cyclical mastalgia: prevalence and associated health behavioral factors. J Psychosom Obstet Gynaecol. 2001;22:71–76.
2. Kumar S, Rai R, Das V, Dwivedi V, Kumar S, GG A. Visual analogue scale for assessing breast nodularity in non-discrete lumpy breasts: the Lucknow Cardiff breast nodularity scale. The Breast. 2010;19:238–242.
3. Wisbey JR, Kumar S, Mansel RE, Preece PE, Pye JK, Hughes LE. Natural history of breast pain. Lancet. 1983;ii:672–674.
4. Kataria K, Dhar A, Srivastava A, Kumar S, Goyal A. A systematic review of current understanding and management of mastalgia. Indian J Surg. 2014 Jun;76(3):217-22.